Pomnik Żołnierzy Wyklętych z Placówki 44 Sobieszyn AK- WiN
Trwają przygotowania do uroczystości odsłonięcia i poświęcenia Pomnika jako Miejsce Pamięci Narodowej Żołnierzy Wyklętych z Placówki 44 Sobieszyn AK-WiN, zaplanowanej na dzień 14 listopada 2021 roku w Sobieszynie.
Gmina Ułęż poprzez Gminną Bibliotekę Publiczną w Ułężu złożyła wniosek o dofinansowanie zadania realizowanego ze środków pozostających w dyspozycji Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w ramach programu „Miejsca pamięci i trwałe upamiętnienia w kraju w 2021 roku” na zadanie „Budowa pomnika jako Miejsce Pamięci Narodowej Żołnierzom Wyklętym z Placówki 44 Sobieszyn AK-WiN”. Wniosek otrzymał dofinansowanie w wysokości 90 000 zł. Pomnik powstanie na placu przed Kościołem w Sobieszynie.
Gmina Ułęż była miejscem licznych wydarzeń historycznych na przestrzeni dziejów. Wielu jej mieszkańców włączało się w działalność niepodległościową, brało udział w powstaniach narodowych. Na jej terenie i jej pograniczu odbywały się walki powstania listopadowego i styczniowego. W gminie naszej w latach 1915-1918 działała i walczyła z okupantem niemieckim bardzo silna Komenda Miejscowa Nr V Sobieszyn POW.
Lata 1939-1947, to walka żołnierzy AK-WiN z Placówki 44 o niepodległość Ojczyzny. Przez szeregi Placówki 44 przeszło blisko pół tysiąca osób z czterech parafii: Sobieszyna, Woli Gułowskiej, Żabianki i Nowodworu. W okresie okupacji niemieckiej żołnierze Placówki 44 wielokrotnie uczestniczyli w akcjach zbrojnych przeciwko Niemcom oraz bandom komunistycznym wraz z oddziałami partyzanckimi „Hektora”, „Zagończyka” i „Orlika”. Dokonywali też samodzielnych akcji zbrojnych w ramach drużyn dywersyjnych Placówki 44. Już w okresie okupacji niemieckiej walka zbrojna o niepodległość Ojczyzny, to nie tylko akcja „Orlika” i Placówki 44 przeciwko Niemcom na Brzozowej. To także wyprawa oddziałów Obwodu Puławskiego AK z dużym udziałem żołnierzy Placówki 44 na bandę komunistyczną „Cienia”, która wymordowała oddział „Hektora” w Owczarni. To także udział wszystkich żołnierzy Placówki 44 od Drążgowa i Blizocina po Wolę Gułowską w akcji „Burza” oraz koncentracji oddziałów Podobwodu Dęblin-Ryki AK pod Nowodworem i w Oszczywilku. To także działania wywiadowcze oraz akcje przeciwko pojedynczym kolaborantom niemieckim i sowieckim. Żołnierze Wyklęci z Placówki 44 walczyli wtedy o prawdziwie wolną Polskę z wrogiem zewnętrznym i wewnętrznym. Nie godzili się na sowiecką okupację, na Polskę bez Boga, bez własnej historii i tożsamości. Stawali nie tylko w obronie Ojczyzny, ale także w Obronie Krzyża, naszej świętej Wiary Katolickiej, w obronie Kościoła. W latach 1944-1946 na czele oddziałów partyzanckich i drużyn dywersji Inspektoratu Puławskiego AK-WiN stał mjr Marian Bernaciak „Orlik”, jeden z najwybitniejszych dowódców powstania antykomunistycznego w Polsce. Prowadził działania zbrojne przeciwko Sowietom i komunistom na terenie całego Inspektoratu Puławskiego AK-WiN od Maciejowic i Żelechowa, poprzez Ryki, Wolę Gułowską, Kock, Ułęż, Puławy, Nałęczów, Opole Lubelskie. Zwycięskie walki wojska „Orlika” w Puławach i w Lesie Stockim są wypisane na kolumnach Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie.
Wielu żołnierzy Placówki 44 poległo w walkach lub zostało zamordowanych przez Niemców, bandy komunistyczne, UB, MO, bechowców, sądy komunistyczne, „Smiersz”, NKWD. Niektórzy zostali zesłani w głąb Rosji Sowieckiej do łagrów. Niektórzy z nich nie wrócili stamtąd. Prawie wszyscy byli ścigani i więzieni przez Niemców, Sowietów, komunistów, osaczani i nękani przez UB, SB, MO, ORMO, Informację Wojskową, prokuratury i sądy komunistyczne, PPR-PZPR w okresie PRL-u. Represje te dotykały także rodziny Żołnierzy Wyklętych z terenu Placówki 44. Historia prawdziwego Wojska Polskiego z Placówki 44 to katownie ubeckie w Rykach, Dęblinie, Garwolinie, Puławach, Łukowie, to Mokotów, praskie „Toledo” i Zamek Lubelski. Represje wobec prawdziwych żołnierzy Wojska Polskiego to także trwające do dziś oszczerstwa i zniewagi ze strony obozu zdrady narodowej, który kontynuuje zbrodnicze wobec Narodu Polskiego „dokonania” kolaborantów sowieckich z UB, PPR, PZPR.
Pomnik upamiętniający Żołnierzy Wyklętych z Placówki 44 Sobieszyn AK-WiN powstaje we współpracy Gminy Ułęż, reprezentowanej m.in. przez Gminną Bibliotekę Publiczną w Ułężu, z Parafią Podwyższenia Krzyża Świętego w Sobieszynie i Kołem Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Rykach. Lokalizację zaplanowano na terenie pomiędzy kościołem w Sobieszynie a drogą powiatową nr 1435L, w miejscu dostępnym dla wszystkich, również niepełnosprawnych, tuż obok parkingu, więc możliwe będzie organizowanie uroczystości rocznicowych przy pomniku. Zwieńczenie tych działań dokona się podczas uroczystości z okazji rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę w dniu 14 listopada 2021 roku. Tego dnia o godz. 12.00 w Kościele w Sobieszynie zostanie odprawiona Msza Święta w intencji Żołnierzy Placówki 44 Sobieszyn AK-WiN . Następnie na placu kościelnym zaplanowano uroczystość poświęcenia i odsłonięcia pomnika. Przewidziano asystę wojskową, którą zapewni Garnizon Dęblin. Liczymy także na obecność Wojsk Obrony Terytorialnej, szczególnie że od niedawna 22 Dębliński Batalion Lekkiej Piechoty otrzymał zaszczytne imię Majora Mariana Bernaciaka „Orlika”. Wydarzeniem zainteresowane są rodziny Żołnierzy Wyklętych, rozsiane dziś po całej Polsce.
Wydarzenie objęte zostało Narodowym Patronatem Prezydenta RP, Honorowym Patronatem Biskupa Siedleckiego oraz Marszałka Województwa Lubelskiego.
Inicjatywa budowy pomnika to przywrócenie pamięci historycznej. To ważna sprawa dla lokalnej społeczności, z której wywodzili się Żołnierze Wyklęci z Placówki 44. W ten sposób chcemy przywrócić dobrą pamięć i należny szacunek tym, którzy walczyli o wolność i niepodległość naszej Ojczyzny. Tym, którzy kładli swe młode życie na ołtarzu Ojczyzny. Nie powinny o tym zapomnieć szczególnie najmłodsze pokolenia. Na obecność szkół podczas uroczystości liczymy najbardziej.
Zapraszamy na to wydarzenie Mieszkańców gmin Ułęż, Jeziorzany, Nowodwór, Adamów, skąd pochodzili Żołnierze Placówki 44 Sobieszyn AK-WiN oraz wszystkich Gości z zewnątrz.
A oto lista najważniejszych Żołnierzy Placówki 44:
„Major Marian Bernaciak „Orlik”, dowódca Oddziałów Partyzanckich Podobwodu Dęblin-Ryki Armii Krajowej pod okupacją niemiecką, dowódca Oddziałów Partyzanckich i dywersji Inspektoratu Puławskiego Armii Krajowej- Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” pod okupacją sowiecką.
Komendanci Inspektoratu Puławskiego AK-WiN, Obwodu Puławskiego AK-WiN, Obwodu Garwolińskiego WiN, Podobwodu Dęblin-Ryki AK-WiN, Rejonu 4 Ryki-Ułęż AK-WiN, oraz dowódcy Oddziałów Partyzanckich prowadzących akcje zbrojne na terenie Placówki 44:
Major Stanisław Kowalski „Konrad”
Pułkownik Zygmunt Żebracki „Żeliwo”
Major Piotr Ignacak „Sawa”-„Just”
Kapitan Henryk Piątkowski „Kotlina”
Kapitan Agenor Walusiński „Willi”-„Zawadzki”
Porucznik Zdzisław Targosiński „Hektor”
Major Franciszek Jerzy Jaskulski „Zagończyk”
Chorąży Kazimierz Kiełczykowski „Błysk”
Podporucznik Władysław Antoszczak „Szary”
Podporucznik Zygmunt Kęska „Świt”
Podporucznik Wacław Kuchnio „Spokojny”
Komendanci Placówki 44 Sobieszyn ZWZ-AK-WiN:
Porucznik Józef Grzechnik „Ułan”
Podporucznik Józef Kwaśniewski „Smok I”
Podporucznik Wacław Mich „Tygrys”-„Pal”-„Wodny”-„Polny”
Chorąży Jan Sulej „Smok II”-„Bystry”
Chorąży Jan Niedbalski „Nitecki”
Oficerowie i podoficerowie Placówki 44 – dowódcy plutonów, dowódcy drużyn i sekcji w plutonach, zbrojmistrze, kwatermistrze, instruktorzy, dowódcy drużyn dywersyjnych, dowódcy drużyn i sekcji w Oddziałach Partyzanckich „Orlika”, dowódcy Wojskowej Służby Ochrony Powstania, komendanci AK-WiN w poszczególnych miejscowościach Placówki 44:
Marian Bancerz „Trzmiel”
Alfons Bielecki „Sak”
Mieczysław Cąkała „Góra”
Wacław Chadaj „Litwa”
Zdzisław Dłutowski „Gruber”
Wiktor Gągała „Lis”
Władysław Gągała „Dąb”
Franciszek Grzechnik „Kruk”
Marian Grzechnik „Szpak”
Stanisław Grzechnik „Dora”
Józef Jabłoński „Gajowy”
Marian Kaczyński „Kurtyna”
Aleksander Kozak „Wilk”
Bolesław Lalak „Śmich”
Józef Lemieszek „Lutnia”
Aleksander Lenartowicz „Lis”
Marian Makuch „Lapis”-„Lis”
Wacław Makuch „Wiarus”
Jan Mączka „Twardy”
Mieczysław Niedbalski „Wilk”
Tadeusz Osiński „Tek”
Wacław Osiński „Sprawdzian”-„Topol”
Józef Pietrzak „Dąb”
Marian Pietrzak „Ryś”
Wacław Potapczuk „Oleńka”
Władysław Rek „Żaba”
Stefan Stachnio „Dąbek”
Leon Sulej „Strzała”-„Szczupak”-„Wyrwa”
Paweł Sulej „Salwa”-„Prawy”
Bolesław Suska „Zawieja”
Henryk Piotr Suska „Karol”
Jan Wardak „Złośnik”
Stanisław Wołangiewicz „Kość”
Edward Zborowski „Ezet”
Marian Zych „Przyszłość”
Kurierki, łączniczki, sanitariuszki Placówki 44:
Helena Cąkałówna z Helenowa
Adela Chadajówna „Dzierlatka” z Drążgowa
Bolesława i Genowefa Grzechnikówny z Sobieszyna
Halina Grzechnikówna z Drążgowa
Teodora Jazurkówna „Gniazdeczko” z Blizocina
Jadwiga Kalicka z Brzozowej
Leokadia Koksówna z Drążgowa
Longina Kossowska „Lusia” z Drążgowa
Kazimiera, Wanda i Władysława Latuskówny z Blizocina
Regina Makuch „Brzoza” z Sobieszyna
Stanisława Osińszczanka z Sobieszyna
Halina Rybakowska „Iskierka” z Drewnika
Zofia Zatorska „Ojczyzna” z Ułęża i Sobieszyna
Księża i Ojcowie zakonni z terenu Placówki 44 i najbliższych jej okolic, którzy w tragicznych czasach okupacji niemieckiej i sowieckiej, pełniąc służbę duszpasterską w swoich parafiach, wspierali żołnierzy AK-WiN w ich walce o niepodległość Ojczyzny:
ksiądz Aleksander Zalski „Maciej” z Sobieszyna, kapelan żołnierzy AK-WiN z Placówki 44
ksiądz Stanisław Domański z Żabianki
ksiądz Franciszek Martenko z Żabianki i Dęblina, naczelny kapelan Obwodu Puławskiego AK
ksiądz Stefan Szczotkarz z Nowodworu
ksiądz Władysław Zatyka z Nowodworu
ojciec Cyryl Szysler z Woli Gułowskiej
ojciec Gerard Gierszewski z Woli Gułowskiej
ksiądz Jan Socha „Skała”, kapelan żołnierzy AK-WiN z Pawłowic, Woli Gułowskiej, Woli Osowińskiej i Borek
ksiądz Józef Tuz z Baranowa, kapelan żołnierzy AK-WiN z Placówki 6 Baranów
Żołnierze Placówki 44 Sobieszyn ZWZ-AK-WiN polegli w walkach z Niemcami, Sowietami i komunistami, zamordowani przez Niemców, Sowietów, komunistów, bechowców, zmarli w łagrach sowieckich, skazani na karę śmierci przez sądy komunistyczne i zamordowani:
Stefan Antoniak z Przestrzeni
Wacław Antoniak z Walentynowa
Jan Arlak „Tygrys” z Urszulina
Mikołaj Burek „Żbik” z Drążgowa i Markuszowa
Władysław Gągała „Dąb” z Zawitały
Władysław Grodzicki z Białek
Marceli Grzechnik „Moryc” z Sobieszyna
Marceli Grzechnik „Rzeka” ze Składowa i Blizocina
Stanisław Iglewski „Jastrząb”z Zosina
Marian Kaczyński „Kurtyna” z Zawitały
Jadwiga Kalicka z Brzozowej
Ksawery Kamaryk „Kamarek” z Wąwolnicy i Wólki Kotowskiej na Wołyniu
Jan Kogda „Jan” z Nowodworu
Bolesław Lalak „Śmich” z Budzisk
Henryk Latusek, syn Bolesława z Blizocina
Henryk Latusek „Nerwa” syn Piotra z Blizocina
Jan Lemieszek „Gad” z Budzisk
Józef Lemieszek „Lutnia” z Blizocina
Władysław Lipiński z Nowodworu
Jan Mączka „Twardy” z Blizocina
Jan Miłosz „Dolina” z Turzystwa
Tadeusz Nowak z Nowodworu
Stefan Ostrowski „Szczygieł” z Zosina
Jan Pawlak z Drążgowa
Aleksander Poświata z Zawitały
Czesław Sekita „Smoking” z Sobieszyna
Stanisław Sęk z Lenda Ruskiego
Stanisław Surmacz „Wrona” z Helenowa
Jan Szymański z Przestrzeni
Jan Wardak „Złośnik” z Sobieszyna
Jan Wyjadłowski z Białek Dolnych
Adam Zdrojewski „Sęp’’ z Żabianki
Władysławie Zych z Drążgowa
Rodziny Żołnierzy Wyklętych zapraszam także do współpracy i współorganizacji wydarzenia.
Barbara Pawlak, tel. 600 898 603
